Mekanik Sesar

• Sesar terbentuk akibat daripada tegasan prinsipal dan tegasan ricih. Perbezaan kekuatan 3 tegasan prinsipal, iaitu P1, P2 dan P3, yang bertindak daripada atas dan tepi akan menghasilkan jenis sesar tertentu.
• Anderson mengenalpasti tiga kumpulan sesar yang mungkin terbentuk, iaitu sesar sungkup, sesar mendatar dan sesar normal.
• Sesar sungkup terhasil apabila tegasan maksima dan tegasan perantaraan berorientasi secara mendatar, dengan tegasan minima berorientasi menegak (Rajah).
• Satah sesar ideal yang terbentuk akibat daripada tegasan horizontal adalah berkedudukan 45 darjah atau lebih kecil terhadap arah tegasan, dengan jurusnya selari dengan paksi tegasan itu (Rajah).
• Sudut antara satah sesar yang terhasil biasanya lebih kecil kerana ketidakseragaman dalam batuan.
• Perantaraan-dua satah ricih berpotensi menjadi sesar, walau bagaimanapun hanya satu satah rich dominan yang menjadi sesar. Satah ricih yang lain akan menjadi kekar atau sesar dengan pergerakan kecil.
• Satah mendatar terhasil apabila tegasan maksima dan tegasan minima berorientasi horizontal, sementara tegasan perantaraan berorientasi menegak (Rajah).
• Sesar mendatar juga mengandungi satah ricih yang bersudut 45 darjah atau lebih kecil terhadap paksi tegasan minima (Rajah).
• Sudut antara satah sesar juga lebih kecil daripada yang sepatutnya oleh kerana ketidakseragaman dalam batuan.
• Sesar normal melibatkan ekstensi pada satu arah horizontal, dengan tegasan maksimum berorientasi tegak.
• Satah ricih juga terbentuk sekitar 45 darjah daripada paksi tegasan maksima dan minima. Sudut sebenar lebih kecil.

Peranan Bendalir dalam Penyesaran

• Bendalir bertindak sebagai pelincir pada satah sesar. Ia dapat mengurangkan tegasan ricih yang diperlukan untuk membolehkan sesar menggelincir (iaitu ia mengurangkan tegasan normal pada satah sesar).
• Kesan bendalir ke atas pergerakan biasa dilihat pada tanah runtuh. Kehadiran air yang banyak dalam bahan mengurangkan tegasan normal bahan itu dan lebih mudah gagal atau runtuh.
• Geseran yang wujud antara dua bahan yang tersesar juga akan mengurang sekiranya bendalir hadir.

Mekanisma Pergerakan Sesar

• Pergerakan pada sesar berlaku dengan dua cara; iaitu secara berhenti-henti (stick slip) dan secara berterusan (stable sliding).
• Pergerakan yang berhenti-henti ini melibatkan pergerakan mengejut pada sesar selepas ia menyimpan atau mengumpul tegasan pada jangka yang panjang. Mekanisma ini yang menyumbang kepada penghasilan gempa bumi.
• Pergerakan berterusan membolehkan tegasan dilepaskan secara berterusan maka ia tidak akan terkumpul. Kehadiran air di segmen berlainan pada satah sesar yang sama boleh menerbitkan kedua-dua jenis pergerakan ini.

Pemanasan Ricih atau Geseran pada Zon Sesar

• Permukaan satah sesar antara dua blok biasanya tidak rata dan licin terutama pada skala mikro. Ketidakseragaman permukaan ini (dikenali sebagai asperities) menghalang pergerakan secara mudah pada peringakt awal pergerakan.
• Suhu geseran diterbitkan semasa sesar bergerak. Ini dilihat daripada kehadiran pertumbuhan mineral seperti kuarza yang membentuk telerang dan proses metamorfisma di kawasan zon subduksi.
• Walau bagaimanapun terdapat juga penurunan suhu pada zon sesar bila terdapat banyak bendalir yang melaluinya sehingga mineral tertentu (terbentuk pada suhu lebih rendah) boleh diangkut daripada tempat lain.

Sesar-sesar Rapuh dan Mulur/Duktil

• Sesar yang terbentuk di bahagian atas kerak bumi (5-10 km) biasanya bersifat rapuh dan hadir sebagai satu atau lebih permukaan pergerakan (Rajah).
• Sesar individu mungkin mempunyai sempadan yang tajam, atau mungkin terdiri daripada zon kataklas (Rajah).
• Sesar rapuh-mulur berlaku sekitar 10-15 km dalam kerak bumi, tetapi juga boleh berlaku dekat dengan permukaan bila terdapat cecair dan suhu yang cukup. Sesar horizontal yang besar, seperti Sesar San Andreas bersifat rapuh di permukaan tetapi mungkin bersifat mulur di bahagian dalam.

Zon Ricih

• Zon ricih dihasilkan oleh ricih ringkas yang homogen atau tidak homogen, atau pergerakan oblik. Ia biasanya dirujuk sebagai zon mulur, walaupun ia juga digunakan untuk zon rapuh.
• Ramsay (1980) mengenalpasti dua ciri utama zon ricih; iaitu (i) zon ricih mempunyai tepi yang selari, (ii) struktur berskala kecil dan profil terekan yang merentasi zon ricih mempunyai bentuk yang serupa.

Petunjuk Pergerakan Ricih

• Petunjuk pergerakan ricih sepanjang zon rich mulur penting untuk menganggarkan jarak peralihan yang telah berlaku. Pada zon ricih berskala besar, petunjuk pergerakan mungkin sukar diperhatikan, maka petunjuk berskala meso dan mikro perlu digunakan.
• Beberapa struktur boleh digunakan untuk menentukan arah pergerakan, seperti kehadiran putaran pada porfiroklas, hablur mineral, bayangan tekanan dan butiran terpecah; seretan lipatan; dan gabungan foliasi.
• Porfiroklas merupakan peninggalan butiran besar yang tahan berbanding dengan matriksnya, dan bertindak seperti ball-bearing, di mana matriks yang lebih lembut boleh mengalir melaluinya.
• Semasa porfiroklas ini berputar, ia akan membentuk ekor (tail) atau bayangan tekanan tidak simetri (pressure shadow).
• Foliasi merupakan penyusunan selari mineral leper atau jalur dalam batuan metmorf. Ia terhasil akibat daripada tegasan ricih yang berterusan. Ada dua jenis foliasi yang utama, satu foliasi asal (S-surface) dan satu lagi foliasi ricih (C-surface).
• Biasanya foliasi S adalah selari dengan dinding zon ricih, sementara foliasi C adalah bersudut sekitar 18-25 darjah dengan dinding zon ricih. Foliasi baru pada orientasi begini akan terus terbentuk dan mengalami putaran sehingga selari dengan dinding zon ricih bila pergerakan berterusan.
• Ira krenulasi ekstensi adalah berkaitan dengan foliasi S dan foliasi C yang terhasil daripada ekstensi dan putaran bila zon ricih bergerak. Ira ini meyerupai lipatan antara foliasi bersakla kecil di mana foliasi S dipendekkan sementara foliasi C dipenjangkan.

Ricih Riedel dan Ricih Anti-Riedel

• Ricih Reidel berpasangan dengan Ricih anti-Riedel terbentuk pada awal pergerakan retakan ricih rapuh (brittle shear fractures).
• Ricih Reidel berorientasi hampir selari dengan sempadan zon ricih sementara Ricih anti-Reidel berorientasi hampir tegak dengannya.

Author: Natha